وقتی گفته می شود فدرال رزرو نرخ بهره را به 1.25 درصد افزایش داد، منظور چیست؟ آیا فدرال رزرو طی بخشنامه ای به بانکها اعلام می کند که نرخ بهره خود را افزایش یا کاهش دهید؟ یا تهدید میکند که اگر بانکها به این مطلب عمل نکنند، چنین و چنان می کند؟ خیر، اینطور نیست. برای دستیابی به هدفِ نرخ بهره، بانکهای مرکزی از مکانیزم بازار و منطق عرضه و تقاضا استفاده میکنند و این کار را طی فعالیتی به نام عملیات بازار باز یا Open Market Operation صورت می دهند.
در ابتدا اگر دقیقا نمی دانید نرخ بهره ای که فدرال رزرو تعیین می کند، چیست و چگونه بر سایر نرخ ها اثر می گذارد، این مطلب را مطالعه کنید.
عرضه و تقاضای پول در بازار
همان طور که می دانید قیمت هر کالایی در بازار آزاد که شرایط انحصار در طرف خریدار و فروشنده وجود نداشته باشد، تابع میزان عرضه و تقاضاست. هرچه عرضه بالاتر برود (با فرض ثابت بودن بقیه شرایط) قیمت کاهش می یابد و هر چه تقاضا بیشتر شود (با فرض ثابت بودن بقیه شرایط) قیمت افزایش می یابد. در بازارهای مالی، پول هم خودش یک کالا محسوب می شود که قیمت آن همان نرخ بهره است. چگونه؟
وقتی من نیاز به پول (نقدینگی) دارم (تقاضا) حاضرم به کسی که آن را به من قرض دهد، سودی بپردازم. اگر در بازار افراد زیادی مثل من نیاز به پول داشته باشند و مجموع پولی که عرضه کنندگان حاضر به قرض دادن آن هستند کمتر از کل تقاضا باشد، بدیهتاً رقابتی بین متقاضیان برای استفاده از این منبع محدود ایجاد می شود و برخی حاضر می شوند سود بیشتری به عرضه کننده بپردازند تا او را قانع به معامله با خود سازند. این سازوکار باعث بالا رفتن سود پرداختی از سمت متقاضی پول به قرض دهنده پول میشود که این سود همان نرخ بهره است. پس اگر من یک بانک مرکزی باشم و بخواهم نرخ بهره را کنترل کنم، کافی ست در عرضه و تقاضای پول تاثیرگذاری کنم. امّا بانک مرکزی چطور در عرضه و تقاضای پول موثر است؟
ورود مستقیم بانک مرکزی به بازار
در بخش قبل فهمیدیم که به دلایل مختلف، سیاست گذار پولی، که در اغلب کشورها بانک مرکزی ست، تصمیم میگیرد در عرضه و تقاضای پول مداخله کند. برای اینکار بانک مرکزی به عنوان یک عرضه کننده یا متقاضی بزرگ مستقیماً وارد بازار می شود و شروع به معامله می کند.
برای نمونه حالتی را در نظر بگیرید که هدف افزایش حجم پول در گردش است تا نرخ بهره کاهش یابد. برای اینکار بانک مرکزی باید شروع به خرید چیزی در بازار کند که با این خرید پول را به بازار وارد کرده است. مطمئن ترین اوراق بهادار قابل معاملعه در بیشتر بازارها، اوراق قرضه دولتی هستند که توسط دولت (معمولاً وزارت اقتصاد یا خزانه داری) منتشر می شوند. پس بانک مرکزی با حجم بالا شروع به خرید اوراق می کند. با هر خرید نرخ بهره پایین و پایین تر می آید، چون هرکسی بخواهد اوراق را ارزان بخرد، بانک مرکزی گرانتر از آن حاضر به خرید است. بنابراین همه ترجیح می دهند اوراق شان را به بانک مرکزی بفروشند. و همان طور که می دانیم افزایش قیمت اوراق به معنای کاهش نرخ بهره است. بانک مرکزی این کار را آنقدر ادامه می دهید که نرخ بهره بین بانکی به نرخ هدف بانک برسد (برای تفاوت نرخ بهره هدف با نرخ بین بانکی این مطلب را بخوانید). به کل این عملیات مداخله بانک مرکزی در بازار پولی با هدف تنظیم نرخ بهره، عملیات بازار باز گفته می شود.
- علی
- دی 2, 1401
- 508 بازدید
