رابطه نرخ بهره و تورم: نرخ بهره چطور بر تورم اثر میگذارد؟ و چرا هنگام تورم بالا بانکهای مرکزی نرخ بهره را بالا میبرند؟

رابطه نرخ بهره و تورم چیست؟ حتما شنیده اید که اخیراً (سال 2022) فدرال رزرو نرخ بهره بانکی را در ایالات متحده در چند مرحله بالا برد. همچنین خیلی از بانک های مرکزی سراسر جهان نیز چنین کردند و دلیل اصلی آن را مبارزه با تورم اعلام کرده اند. امّا افزایش نرخ بهره چطور تورم را کاهش میدهد؟ برای یافتن پاسخ با ما همراه باشید.

 

جدا از نرخ بهره، چه چیز ریشه تورم است؟

اساسا وقتی مقدار زیادی پول به دنبال خرید منابع محدود هستند، قیمتها افزایش می یابد. در واقع افزایش حجم پول، از طریق بالابردن تقاضا موجب افزایش قیمتها می شود. بنابراین از نظر سیاست گذار، برای کنترل تورم باید حجم پول در گردش بازار را کاهش داد که این کار از طریق عملیات بازار باز یا Open Market Operation انجام می شود.

در واقع وقتی نرخ بهره بالا می رود (با مداخله بانک مرکزی در بازار پولی) تمایل برای وام گیری در فعالان اقتصادی کاهش می یابد که در نتیجه کاهش تقاضا رخ می دهد. این کاهش تقاضا بدیهتاً اگر تغییر شدید دیگری در بازار بوجود نیاید، سطح عمومی قیمت ها را پایین می آورد. این سازوکار همان سازوکاری ست که در پاراگراف قبل به زبان دیگری توضیح داده شد. 

از طرف دیگر هم وقتی فعالیت اقتصادی کاهش یابد و نگرانی از بروز رکود یا خود رکود ایجاد شود، با کاهش نرخ بهره توسط بانک مرکزی (از طریق عملیات بازار باز) تمایل فعالان اقتصادی به قرض گرفتن برای انجام پروژه ها یا خرید و فروش و … بالا می رود. برای نمونه در نظر بگیرید که نرخ بهره بانک های تجاری برای وام خرید خودرو کاهش یابد. در این صورت افراد بیشتری تمایل به خرید خودرو خواهند داشت. این امر باعث رونق صنعت خودرو می شود که خود این موجب کاهش بیکاری و افزایش درآمد کارگران می شود. افزایش درآمد کارگران مجدداً باعث افزایش تمایل کارگران به خرید کالاها می شود و این حلقه مثبت ادامه می یابد.

 

از طرف دیگر هم وقتی فعالیت اقتصادی کاهش یابد و نگرانی از بروز رکود یا خود رکود ایجاد شود، با کاهش نرخ بهره توسط بانک مرکزی (از طریق عملیات بازار باز) تمایل فعالان اقتصادی به قرض گرفتن برای انجام پروژه ها یا خرید و فروش و … بالا می رود. برای نمونه در نظر بگیرید که نرخ بهره بانک های تجاری برای وام خرید خودرو کاهش یابد. در این صورت افراد بیشتری تمایل به خرید خودرو خواهند داشت. این امر باعث رونق صنعت خودرو می شود که خود این موجب کاهش بیکاری و افزایش درآمد کارگران می شود. افزایش درآمد کارگران مجدداً باعث افزایش تمایل کارگران به خرید کالاها می شود و این حلقه مثبت ادامه می یابد.

یا در نمونه ای دیگر، یک کارخانه تولید فولاد را در نظر بگیرید. این کارخانه پروژه ای برای خط تولیدی با فناوری جدید دارد. اما با توجه به هزینه های تامین مالی بالا تا کنون دست به انجام آن نزده است. با کاهش نرخ بهره مدیران کارخانه تصمیم به اجرای پروژه می گیرند. اجرای این پروژه برای افراد زیادی شغل و درآمد ایجاد می کند و مانند مثال قبل یک حلقه مثبت در افزایش تقاضا را شکل می دهد. 

 

 

جمع بندی اثر نرخ بهره بر تورم

در این مطلب تلاش کردیم به دور از پیچیدگی ها، رابطه نرخ بهره با تورم را توضیح دهیم. نرخ بهره با تاثیر مستقیم بر تمایل به قرض گیری بنگاه های اقتصادی و خانوارها، تقاضا را کم و زیاد می کند. هرچه تقاضای کل کمتر باشد، سطح عمومی قیمت ها کاهش می یابد که به معنای کاهش تورم است.

نکته مهم: لازم به ذکر است این مطلب به عنوان یک مقاله اقتصادی منتشر نشده است و مخاطب آن علاقمندان به دانش تحلیل بنیادی و معامله گران بازارهای مختلف است. در صورتی که تمایل به آگاهی بیشتر و عمیق تر در این حوزه دارید، حتماً منابع دانشگاهی را مطالعه نمایید.